Als mensen gaan zwart-witten, gaat het mis
‘Mijn moeder overleed toen ik vier was. Mijn vader hertrouwde en ik kreeg er een lieve oma, een moeder en later een zusje en een broertje bij. Mijn vader noemde mij “de herdershond”. Ik ben een bruggenbouwer. Ruzies – ik probeer ze uit de weg te werken.
Voor mij is nooit iets zwart-wit; ik ga altijd uit van grijs: de ene keer de witte kant op, de andere keer de zwarte. Als mensen gaan zwart-witten, zich gaan afzetten tegen anderen, gaat het mis. Nooit in de hele wereld is iemand beter geworden van negativiteit.’
Jan Hein Schouten spreekt vooral vanuit zijn ervaring als ondernemer. ‘Ik zie heel veel dingen misgaan om niks. Ik probeer mensen er uit te halen, leg ze uit dat een overwinning door de ander zwart te maken een Pyrrhusoverwinning is, een overwinning die neerkomt op een nederlaag. Mensen worden zuur, ontevreden. Ik zeg dan: je bent niet goed bezig.
Ik geloof in verbinding tussen mensen. In gezamenlijke doelen en dromen. Als je voldoende dromen hebt, en met elkaar doelen nastreeft, leef je in meerdere families. Dat inspireert mij.’
Schouten geeft als voorbeeld de samenwerking die zijn bedrijf is aangegaan met de Stichting Welzijn Bommelerwaard. ‘We halen geld op voor ouderen, voor activiteiten die de gezelligheid met elkaar bevorderen. Daar gaat veel energie van uit. Organisaties sluiten zich uit eigen beweging aan, vragen of ze mee kunnen doen. Dat wij samen werken aan een goed doel, dat verbindt. Daar profiteren wij én anderen van. Het zou natuurlijk nog mooier zijn als we een week met ouderen optrekken. Maar dat is voor een bedrijf moeilijk te realiseren.’
Bij het ouder, volwassener worden, is Jan Hein Schouten bewuster gaan nadenken over de ondernemingswereld. Wat beweegt ons allemaal? ‘Als je jong bent, gaat het je bij een bedrijf om meer en groter. Je wilt de grootste, de beste zijn. Dat is in de loop van mijn leven veranderd. Ik kwam tot het inzicht dat marketing in deze tijd de nieuwe kerk is; als je daar goed in bent, deug je. Je koopt je egoïsme af door “goed te doen”: je koopt een elektrische auto, je doet mee aan de Postcodeloterij. Geen slechte zaken, maar je wordt er vooral zelf beter van. Je bent in een wereld die gedomineerd wordt door marketing, goed bezig.
Zelf sta ik nu anders in mijn bedrijf. Ik wil niet altijd méér. Ik kwam er achter dat geld = succes = erkenning = lief zijn. Veel verdienen levert erkenning op, mensen vinden je aardig. Na een dieptepunt in mijn leven ontdekte ik dat lofprijzingen, als mensen tegen mij zeiden “goed gedaan”, mij niets meer deden. Ik voelde daar niets bij. Ik werk nu aan een familiegevoel in mijn bedrijf; mensen zijn onderdeel van het geheel. Dat geeft rechten, maar ook plichten.’
Jan Hein Schouten beseft: ‘Ik verdien veel geld aan mensen die gaan voor het niet-echte. Mensen kopen hun ontevredenheid weg. Het vermarkten van producten wakkert dat aan. Mijn antwoord is het veranderen van de bedrijfscultuur en een verbinding aangaan met maatschappelijke activiteiten. Of het ook mogelijk is de bedrijfsdoelstelling zélf te veranderen? Eraan bijdragen dat de “marketing-kerk” verandert in een wereld die mensen verder brengt? Daar zal ik eens over nadenken!’
Verbinding over geloven heen
Jan Hein Schouten ging vanaf z’n tiende op zondag naar de Sint Jan in Den Bosch, met zijn oma mee en met alle kinderen om haar heen. Daarna naar haar huis, soep eten en luisteren naar gesprekken over de opvattingen van de kerk, de bisschop, de pastoor. ‘Ik hoorde dat aan, ik vond het frappant dat de pastoor zo ver doordrong tot het dagelijkse leven. Later verwijderde ik van de kerk. Ik heb nog wel een tic: overal waar ik een kerk zie, ga ik er in. Ik ben vooral gefascineerd door de gebouwen. Wat een klus om zo’n godshuis te bouwen, terwijl het niet hoeft!
Religie is voor mij: een mooie set van afspraken. Maar ik ervaar dat in sommige kerken het ontbindende karakter groter is dan de bindende factoren. Dan kom je aardig in de buurt van de Tutsi’s en de Hutu’s’, de bloedige conflicten in Rwanda. Ik geloof in de verbinding tussen mensen, over alle geloven heen.’
Jan-Hein Schouten stond aan de wieg van LECTRIC Groep, een internettak opgericht vanuit Schouten & Nelissen.