Onthoud nou maar: het is heel eenvoudig
‘Toen ik vijf was zat ik in Bilthoven op de Montessori school, waar ik spijbelde. Ik ging op tijd naar school, maar ik kwam te laat thuis: ik kon nog niet klokkijken. Mijn ouders hadden al snel door wat er aan de hand was en deden mij op een klein schooltje, met vier of vijf kinderen. Dat was zo ontzettend leuk. Ik werd verliefd op de juf. Op een dag vertelde ze: “Alles is gemaakt door God”. Dat was nieuw voor mij. Alles?, vroeg ik. Ook dat bankje? Ik keek dieper in het bankje en voor mijn ogen veranderde het houten blad in open ruimte. En in die ruimte zag ik beweging. Iets wat ik nu waarschijnlijk bewegende atomen zou noemen.
Dingen zijn niet wat ze lijken, er zit iets achter, ontdekte ik. Ik praatte er met niemand over, niemand zou het begrijpen. Daar begon mijn interesse in het boeddhisme – een woord dat ik natuurlijk nog lang niet kende.’
Wat Jan Boswijk in zijn jeugd had ervaren, werd bepalend voor zijn manier van denken. ‘Het maakte dat ik bleef zoeken; ik bleef achter de dingen kijken. Na de middelbare school ging ik psychologie studeren. Ik leerde veel, had al snel door hoe ik groepen moest begeleiden en was daar goed in. Ik kwam in aanraking met de wetenschap van oorlog & vrede, wat mij boeide. Maar ik leerde niet wat mij echt bezighield: de verwondering hoe het mogelijk is dat mensen kunnen denken, dat ze bewustzijn hebben.’
Zijn zoektocht bracht hem bij een retraite die werd aangeboden onder de naam “Enlightenment intensive”. Dat veranderde alles. ‘We waren vier dagen en nachten bezig met de vraag: Wie ben ik, Wat is het doel van het leven, Wat is een ander? Totdat ik tot een werkelijke ervaring kwam. Ik droomde het antwoord op de vraag “Wie ben ik”. Ik was blij en voelde mij heel ruim en licht! Toen hoorde ik in mijn droom: “Ik ken Jan, dit antwoord vergeet hij. Onthoud nou maar: het is heel simpel”. De volgende dag werd ik blij wakker – en was het antwoord vergeten.’
Een half leven later, een leven vol cursussen, retraites, het geven van trainingen en therapieën aan mensen die daar écht iets aan hadden, ontmoette Jan de eenvoud. ‘Ik werkte hard, idioot hard. Aan het eind van het seizoen was ik óp. Ik wilde niks meer, ik was doodmoe. Een vriend zei: misschien is Plum Village (boeddhistisch klooster en meditatiecentrum in Frankrijk, opgericht door de Vietnamese zenmonnik Thich Nhat Hanh) iets voor jou. Ik ging, maar als ik niet zo doodmoe was geweest, was ik na twee dagen weggegaan. Ik vond het zó simpel, zo naïef. Thich Nhat Hanh praatte dag na dag over aandacht, over hier en nu, over water geven aan goede zaadjes. En over verbonden zijn en vergankelijkheid; gelukkig praat hij daar ook over, dacht ik nog. Maar ik voelde geen klik.’
‘Twee jaar later ging ik er toch weer eens kijken. Ik zat er die eerste keer met nogal wat ego: “ik ben niet zomaar iemand, ik ben een succesvol therapeut”. Ik was wat Tibetanen noemen een omgekeerd theekopje. Een leraar kon schenken wat hij wilde, maar er kwam niets binnen. Nu, twee jaar later, was mijn kopje omgedraaid. De boodschap kwam binnen. Ik werd geraakt. Ik veranderde.’
‘Ik werd gevraagd Dharma-leraar te worden, de lamp te ontvangen om op een levende manier boeddhistische inzichten door te geven. Dharma betekent de weg, het pad. Ik kreeg van Thich Nhat Hanh een nieuwe naam: True vehicle of Peace. Het is mijn opdracht om vrede door te geven.
Ik was inmiddels gestopt met het geven van therapieën. Ik was zo moe van al dat lijden dat ik als therapeut tegenkwam… nu kon ik als Dharma-leraar aan de slag. Ik begeleid sangha’s, boeddhistische meditatiegroepen in de traditie van Thich Nhat Hanh, en ik organiseer retraites. Omdat ik te maken heb met (grote) groepen hulpverleners, kom ik nog steeds veel lijden tegen. Maar nu doe ik het vanuit rust. Als ik gestrest ben, plug ik in in een groter reservoir en ben ik in vijf minuten rustig. Ik sta ook anders in het leven. Genieten van het hier en nu, is een manier van leven geworden.
Mijn werk als Dharma-leraar houdt in, dat ik regelmatig lezingen geef. Soms ben ik verbaasd over mijn woorden. Dan draai ik geen lesje af, dan ben ik wat ik zeg.’
Jan Boswijk, “Guiding light of the heart”
‘Wat ik doorgeef binnen het boeddhisme? Het bewustzijn dat alles met alles is verbonden. Geluk, lijden, transformeren van het lijden, vreugde, vrede, liefde, compassie, mededogen. Met jezelf en met anderen. Het belangrijkste wat ik doorgeef is: open je hart. Bij een echt open hart voel je geen afscheiding meer, maar werkelijke verbinding. Met de ander, en met al wat is.’