Bewustwording ‘te koop’ in Hoogwaterwinkel Rotterdam

Reportage kunst over zeespiegelstijging

Michiel Kerpel | 16 augustus 2025 | Reformatorisch Dagblad

Rotterdam is in de maand augustus een winkel rijker. In de Hoogwaterwinkel draait het alleen niet om de producten die je kunt kopen. Centraal staat bewustwording over zeespiegelstijging. Met behulp van kunst.

Pas als het water letterlijk voor de deur staat komt men in beweging. – Everdien Breken, ingenieur-kunstenaar

Al voor openingstijd staat de deur van de Hoogwaterwinkel op Josephstraat nummer 164 uitnodigend open. Binnen klinken zeegeluiden: schreeuwende meeuwen en het geklots van de golven. Aan het plafond hangen enkele kleurige paraplu’s.

Op een tafeltje worden toch nog wat spulletjes aan de man gebracht. Geen plastic prullaria, maar producten met een boodschap. Zoals ansichtkaarten met de beroemde gele Rotterdamse kubuswoningen die zijn overstroomd. Of regenlaarzen met een peilschaal op de zijkant. Of kaartjes met zeegeur. „Die laatste zijn al uitverkocht”, vertelt initiatiefnemer Everdien Breken. In de Hoogwaterwinkel gaat het om het gesprek, legt de kunstenares uit. Gesprek over klimaatverandering. „Een winkel is lekker laagdrempelig. Je kunt er zo binnenlopen en een praatje maken met de hoogwaterwinkelier, met mij. Het gaat dus niet om de omzet.” De kunst in de Hoogwaterwinkel moet aanzetten tot dat gesprek, zegt Brekens. „Dat probeer ik te doen met een dosis humor.” Ze loopt naar afbeeldingen bij dertien wandelingen die aan de witgepleisterde muur hangen. Op een plaat staan de beroemde windmolens van Kinderdijk op stelten. Op een andere zitten mensen rustig op een verhoogd bankje in een overstroomd park. „Indringend en grappig tegelijk”, vindt Breken. „Ik werk met AI om de beelden te maken. Het is altijd een coproductie tussen mij en de computer.” De foto’s maken onderdeel uit van haar artistieke project NulNAP. Alle wandelingen –uiteindelijk zo’n vijftig in totaal– gaan langs een denkbeeldige kustlijn die door Nederland loopt.

Maakbaarheid

Breken houdt zich sinds 2010 met kunst bezig. Daarvoor was ze vooral een „ongeneeslijk Delfts blauwe ingenieur”, zegt ze grijnzend. In 1987 studeerde ze af als ingenieur landmeetkunde aan de Technische Universiteit Delft. „Als landmeter was ik bezig met het vastleggen van een landschap. Ik bracht eens een sloot in kaart, terwijl die verderop alweer werd dichtgegooid. Zo snel ging het.”

Die ervaring voedde haar fascinatie voor de maakbaarheid van het Nederlandse landschap. „We strijden al eeuwen tegen het water. En waterkundigen denken dat we het wel redden tegen het wassende water. Maar ervaringen uit het verleden bieden geen garanties voor de toekomst. Een zeespiegelstijging van 2 meter is echt andere koek.” Voor veel Nederlanders is klimaatverandering of hoogwater vooral iets van de verre toekomst. Pas als het water letterlijk voor de deur staat, komt men in beweging, ziet Breken. „Dat zag je na de Watersnoodramp in 1953 met de Deltawerken en na het hoge water in 1995 met Ruimte voor de Rivier. Door klimaatverandering met kunst zichtbaarder te maken hoop ik dat ons niet eerst een ramp hoeft te overkomen voordat we in actie komen.”

Verbeelden

„Kunst heeft volgens mij een unieke plek in het klimaatdebat”, stelt Breken. „Kunst kan verbeelden wat er in technische taal in wetenschappelijke artikelen beschreven staat. Het kan laten zien wat ons mogelijk te wachten staat.”

Ze wijst op een beeldscherm achter haar. Een slideshow toont plaatjes van ondergelopen Rotterdamse straten – ook met AI gemaakt. „Met deze kunst duik ik in het gat tussen de wetenschap en de gewone Rotterdammer. Ik laat zien hoe het eruit zou kunnen zien als de zeespiegel stijgt en we het water niet meer kunnen tegenhouden.” Haar kunst wordt geïnspireerd door het idee van christelijk rentmeesterschap, vertelt Breken, die kerkt in de protestantse gemeente in Zaltbommel. „Ik ben 64 en ik kan denken dat klimaatverandering mijn tijd wel zal duren. Maar dat wil ik niet. Wat ik bereik met de Hoogwaterwinkel voelt misschien als een druppel op een gloeiende plaat. Maar ik doe het toch, omdat ik mijn verantwoordelijkheid voel voor de schepping.”

Op het scherm komt precies een projectie langs van het interieur van een kerk waar het water tussen de banken door stroomt. Breken: „Wij zijn Gods grondpersoneel. Het is niet zo dat God klimaatverandering voor ons oplost als we heel hard bidden. Wij hebben het probleem zelf gecreëerd, dus moeten we er ook zelf wat aan doen.” Breken hoopt dat de gesprekken die ze voert wat zullen nalaten. „Ik wil mensen graag een duwtje geven in de richting van een duurzamere levensstijl. We weten best wat er nodig is: meer plantaardig eten, elektrisch rijden en van het gas af. Toch voelen we de noodzaak vaak niet.”

De Hoogwaterwinkel reist de komende maanden de nulNAP-lijn langs. Na Rotterdam zal deze nog Amersfoort, Zwolle en Groningen aandoen.