Rusteloze regelzucht – een morfologie van de maakbaarheidsgedachte
Everdien Breken, Doctoraat in de kunsten
Mijn doctoraatsonderzoek verkent de maakbaarheidsgedachte – het idee dat het Nederlandse landschap als vanzelfsprekend gemaakt en hermaakt kan worden. Dit idee is in de Nederlandse cultuur zo vanzelfsprekend dat de gedachte zelf bijna onzichtbaar is. Maar ze is óók diep geworteld in het bewustzijn van ‘de Nederlander’ – een paradigma van waaruit men in Nederland ziet, denkt en handelt.
Mijn onderzoek stelt de vraag wáár ‘maakbaarheid’ zich in Nederland (het meest) manifesteert, wat het betekent en waar het naartoe gaat. Daarbij doe ik een beroep op twee aan elkaar gerelateerde artistieke tradities: die van de kunstenaar die wandelt en van de kunstenaar die kaarten maakt. Ik zal in een aantal gebieden in Nederland patronen van ‘maakbaarheid’ verkennen en die patronen op specifieke plaatsen fixeren en versterken.
Het eerste gebied waarop mijn aandacht zich richtte was het Eemland. In Eemland heb inmiddels heel wat voetstappen liggen. Bijzonder vond ik het om te constateren dat Eemland – om de voeten droog te houden – vooral afhankelijk is van dijken buiten het eigen gebied: de Grebbedijk en de Afsluitdijk. En als ik dan verder naar de toekomst kijk komt de Noordzeedijk om de hoek: een gewaagd plan om de Noordzee af te sluiten en de landen rondom de Noordzee te beschermen tegen overstromingen. Volgens oceanograaf Sjoerd Groeskamp is het goedkoper dan metershoge dijken langs de kustlijn of het verplaatsen van complete steden.
Maar op de Noordzeedijk kan ik niet lopen, en we willen ‘m eigenlijk ook niet hoeven aanleggen. Daarom ga ik dus het Nul-NAP pad verkennen, het pad langs de kustlijn van Nederland die we zouden hebben als we niet aan kustverdediging deden. Die Nul-NAP lijn representeert voor mij de Noordzeedijk.
De NulNAP route is eigenlijk een fietspad, maar ik zal het gaan lopen. Want dat is mijn onderzoeksmethode: thinking while walking, walking while thinking. Om maar niet te spreken over de kennis die via mijn voeten bij me binnenkomt. In totaal loop ik via deze route door tien provincies, waarvan één in België. In totaal zijn het 520 lange km. En ben ik benieuwd wat er op mijn pad gaat komen.
Een ding heb ik al wel bedacht: ik ga tijdens de Nul-NAP wandelingen in de rol van ‘bedelmonnik’ te kruipen. Ik ga geld inzamelen voor de Noordzeedijk, en hoop zo met veel mensen in contact te komen. Met als subtekst ‘zo ver moeten we het toch niet laten komen’. Ook met het kunstwerk of de kunstwerken die uit deze actie ontstaan hoop ik mensen aan het denken te zetten. Om te kunnen collecteren ga ik een stichting oprichten. Het is een beetje tongue-in-cheek – want kunstproject – maar zeer serieus tegelijkertijd, vanwege de grote problematiek en urgentie.
En er zullen na het NulNAP traject nog twee gebieden volgen.
Everdien Breken (1960) (MSc, MA) heeft Geodesie gestudeerd aan de Technische Universiteit Delft (1987) en Fine Art aan de Masteropleiding van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (2010). De gebiedsgerichte onderzoeksmethode die zij voor dit onderzoek hanteert is geworteld in haar kunstpraktijk van de afgelopen jaren én in haar eerdere werkpraktijk als landmeter.
Promotor: Dr. Steven Devleminck (KU Leuven / LUCA)
Onderzoekseenheid Intermedia
Duration: 2022 – 2026
