Ruimtelijke Ordening in Nederland heeft een lange voorgeschiedenis en is diep geworteld in de Nederlandse cultuur. Grote problemen vroegen om grote oplossingen, en iedere generatie opnieuw zette ‘de schop er in’ – bedijken, pompen, droogleggen, bemalen, verkavelen, reguleren, bewonen, bewerken. En als de dreiging toenam of het land verder zakte: repeat. Uitgangspunt hierbij was – en is – dat het Nederlandse landschap plastisch is. Dat het land als vanzelfsprekend gemaakt en hermaakt kan worden. Dit idee – de maakbaarheidsgedachte – is in de Nederlandse cultuur zo vanzelfsprekend dat de gedachte zelf bijna onzichtbaar is. Maar ze is óók diep geworteld in het bewustzijn van ‘de Nederlander’ – een paradigma van waaruit men in Nederland ziet, denkt en handelt.
In de afgelopen jaren tekenden zich in Nederland een aantal ruimtelijke vraagstukken steeds duidelijker af: een nijpend woningtekort; een energietransitie die beslag op een kwart van het land zou kunnen leggen; behoefte aan ‘nieuwe natuur’ en herstel van biodiversiteit; ruimte voor meer infrastructuur; leegloop van de periferie ten gunste van de Randstad; bemaling, waardoor het land daalt terwijl de zeespiegel juist stijgt. Het zijn behoeften die concurrerend zijn in de slag om de schaarse ruimte in Nederland. Er is veel onzekerheid rond deze thema’s, en de toekomstscenario’s die door de wetenschap worden geschetst lopen ver uiteen.
Een ding is zeker: het honoreren van deze ruimteclaims zal een groot beroep doen op het vermogen van de Nederlanders om het nauwgezet afwegen van belangen hand in hand te laten gaan met het vinden van praktische oplossingen en het creëren van consensus. Waarbij het de vraag is of dat wat in het verleden heeft gewerkt – ‘de schop er in’ – voor de toekomst een uitgangspunt kan zijn. Wat nu als we inderdaad ‘onze overmoedigheid reproduceren’? Als ‘maakbaarheid’ niet vanzelfsprekend blijkt te zijn?
Wat me opviel toen ik ‘maakbaarheid’ onder de loep ging nemen: er zijn bijzonder veel visie-documenten waarin de toekomst van Nederland wordt geschetst. ‘Meer fietspaden’ zegt de Nederlandse Fietsersbond, ‘meer biologisch’ zegt de pluimveehouderij, ‘meer dijken’ zegt Rijkswaterstaat. En zo kan ik nog wel even doorgaan. Iedereen die iets is, iets wil of iets vertegenwoordigt heeft zo zijn eigen plannen voor ons kleine landje.
De visies stapelden zich op, en ik wilde daar iets mee doen. Ik zocht een manier om te onderzoeken of er samenhang te vinden is in de overvloed aan beelden van Een Beter Nederland. Ik besloot om hiervoor WordPress te gebruiken, de software die ik al inzet voor mijn zakelijke blog en mijn ‘nerdy artists notebook‘. Enige tijd later – eigenlijk: vele aangenaam gefocuste uren later – was WordPress op maat gemaakt voor mijn doel: NL_MIX is nu operationeel. Een app die de toekomst van onze natie visualiseert en een ultieme vorm van ‘maakbaarheid’ aanbiedt. Want naar goed Nederlands gebruik kan iedereen zelf aan de knoppen zitten.