De Hof van Eden
Deze zomer hangt in de Sint Maartenskerk in Zaltbommel het wandkleed ‘de Hof van Eden’ van mijn hand. Het maakt deel uit van de tentoonstelling ‘Bijbelse Beelden’ die te bezichtigen is tussen 14 juli en 30 augustus. De kerk is geopend van dinsdag t/m zondag tussen 13.30 en 16.30.
Mijn inspiratie voor het wandkleed ‘de Hof van Eden’ kwam uit het bijbelboek Genesis. Een boek waarin de – zeer actuele – vraag wordt gesteld naar de oorsprong van het kwaad.
In het scheppingsverhaal legt God in Eden, ergens in het oosten, een fraaie tuin aan (de Hof van Eden), plaatst daarin de mens (Adam) en boetseert de dieren. Tenslotte schenkt hij aan de mens een vrouw (Eva), gevormd uit een van diens ribben. Er geldt slechts één gebod: ‘van de boom van de kennis van goed en kwaad mag je niet eten, want als je dat doet, zul je sterven’.
De vrouw en de man eten van de verboden boom en halen zich zo de straf van God op de hals. De vrouw zal met pijn kinderen baren en de mens zal zijn opdracht, de aarde te bewerken, zwoegend verrichten. Na een leven van ploeteren zal de mens terugkeren naar de aardbodem waaruit hij is genomen; voortaan is de mens dus sterfelijk. Om zijn woorden kracht bij te zetten, zet God de mens de Hof van Eden uit. Het harde leven begint.
Het boek Genesis gaat over tegenstellingen: chaos en orde, zee en land, dag en nacht, licht en donker, goed en kwaad, dier en mens, man en vrouw…. Materiaalkeuze en naaitechniek van het wandkleed ondersteunen dit. Je ziet woorden en beelden; voor- en achterkant; zwart-wit en gekleurd; lijn en vlak; grof en fijn; machinaal en handmatig.
De indeling van het kleed is die van het traditionele drieluik. Met links ‘Chaos’ – de periode vóór de aanleg van de Hof van Eden; in het midden ‘Paradijs’ – Adam en Eva in de Hof; en rechts ‘Orde’ – de wereld van het werk die ontstond ná de zondeval. De tijd gaat van links naar rechts (voor, tijdens, na), maar óók van rechts naar links (lente, zomer, herfst, winter).
Het kleed is gemaakt van gerecyclede stoffen – een paradijs gemaakt van de resten van vele mensenlevens – dat vond ik mooi. In het voorjaar van 2020 had ik ook geen andere keuze: ik móest wel putten uit mijn voorraad tweedehands stofjes, want naar de winkel gaan was er niet bij. Dat Adam en Eva appels hamsteren komt ook uit de corona-tijd.
Het kleed is uitgevoerd in drie panelen, wat een verwijzing is naar het traditionele altaarstuk. Er zijn zeven appels, want zeven betekent ‘veel’ in de Bijbel. De dieren komen twee-aan-twee voor, dit kijkt vooruit naar het verhaal van de Ark van Noach. Bovendien heeft Adam nu een eigen slang, en wordt ook híj verleid. En er is een vrouw die een boom wordt en een mens die een vrouw wordt. Eva is ietsje groter getekend dan Adam – als ze nu maar rechtop zou gaan staan…..
Het kleed hang ik zo op dat zowel de voorkant als de achterkant zichtbaar zijn. Bij de juiste lichtinval is het kleed dan doorschijnend, werkt het als een kerkraam met glas-in-lood. De voorkant is een rozentuin waarin het goed toeven is. Voor de achterkant zijn lakens gebruikt, waarin het werk zichtbaar is van generaties vrouwen: weken, koken, boenen, bleken, drogen, strijken, vouwen …. En ondanks al dat zwoegen zie je sporen van bloed, zweet en tranen.
